Chào các bác, hôm nay tôi chia sẻ chút kinh nghiệm thực tế của mình về cái vụ dịch nghĩa tiếng Anh sang tiếng Việt này. Nói thật là hồi mới mày mò cũng đau đầu phết đấy, chứ không phải cứ biết từ là ghép vào thành câu ngon lành ngay được đâu.
Giai đoạn đầu loay hoay như gà mắc tóc
Ban đầu ấy à, tôi cứ nghĩ đơn giản lắm. Cứ lôi từ điển ra, từ nào không biết thì tra, xong ghép chúng nó lại với nhau. Ối dồi ôi, kết quả đọc lên nghe nó ngang phè, kiểu như người Việt nói tiếng Anh bồi rồi lại dịch ngược lại ấy. Đọc xong chả hiểu mô tê gì, hoặc hiểu sai bét nhè.
Ví dụ nhé, có câu “It’s raining cats and dogs.” Hồi đó ngây thơ, tôi phang ngay thành “Trời đang mưa chó với mèo.” Nghe xong mấy đứa bạn cười cho thối mũi. Hoặc mấy cái cấu trúc câu, ngữ pháp của tiếng Anh nó khác tiếng Việt mình một trời một vực. Cứ bê nguyên xi vào là hỏng bét.
Tôi cũng thử mấy cái công cụ dịch tự động trên mạng. Nói chung là để tham khảo ý chính thì cũng tạm được, chứ để mà dịch cho nó ra hồn, cho nó đúng văn phong người Việt thì còn xa lắm. Nhiều lúc nó dịch ngô nghê, đọc mà muốn đấm cái máy tính.
Tìm ra hướng đi đúng đắn hơn
Sau một thời gian vật lộn, tôi mới nhận ra là không thể dịch kiểu “word-by-word” được. Cái quan trọng nhất là phải hiểu được ý nghĩa thực sự của câu văn, của đoạn văn đó trong ngữ cảnh cụ thể.
Thế là tôi bắt đầu thay đổi cách tiếp cận:
- Đọc nhiều hơn: Tôi cố gắng đọc các tài liệu tiếng Anh, tin tức, truyện ngắn. Đọc để quen với cách họ diễn đạt, cách họ dùng từ trong từng tình huống.
- Chú ý ngữ cảnh: Đây là cái cực kỳ quan trọng. Cùng một từ nhưng đặt trong ngữ cảnh khác nhau nó lại mang nghĩa khác nhau. Nên phải nhìn tổng thể cả câu, cả đoạn để đoán nghĩa.
- Học cách “thoát ý”: Thay vì bám sát từng từ, tôi tập trung nắm bắt cái ” hồn”, cái ý chính mà người viết muốn truyền tải. Sau đó, tôi sẽ dùng vốn từ vựng và cách diễn đạt của tiếng Việt để viết lại sao cho nó tự nhiên, dễ hiểu nhất với người Việt.
- Sử dụng từ điển Anh-Anh: Cái này cũng hay này. Khi tra từ điển Anh-Anh, mình sẽ hiểu sâu hơn về các sắc thái nghĩa của từ, cách sử dụng của nó. Sau đó mới đối chiếu sang từ điển Anh-Việt để tìm từ tương đương phù hợp.
- Không ngại viết lại, sửa đi sửa lại: Dịch xong một đoạn, tôi thường đọc lại nhiều lần. Thấy chỗ nào còn lủng củng, chưa thoát ý, hoặc dùng từ chưa hay là tôi sửa lại ngay. Có khi một câu mà sửa tới sửa lui mấy lần mới ưng cái bụng.
Ví dụ, cũng cái câu “It’s raining cats and dogs” ở trên, sau này tôi hiểu ra nó là một thành ngữ, ý nói là “mưa to lắm”, “mưa như trút nước”. Thế là dịch lại ngon ơ.
Kết quả và những điều rút ra
Sau một thời gian kiên trì theo cách đó, kỹ năng dịch của tôi cũng khá hơn hẳn. Tất nhiên là chưa thể gọi là pro được, nhưng ít nhất thì bản dịch của mình đọc lên nó cũng xuôi tai, người đọc hiểu được mình muốn nói gì.
Cái quan trọng nhất tôi rút ra được là dịch thuật không chỉ đơn thuần là chuyển đổi từ ngữ giữa hai ngôn ngữ. Nó là cả một quá trình hiểu, phân tích, rồi diễn đạt lại sao cho phù hợp với văn hóa và cách tư duy của người đọc bản dịch.
Nói chung là cứ phải thực hành nhiều, đọc nhiều, ngẫm nhiều thì mới lên tay được các bác ạ. Ban đầu có thể nản, nhưng cứ kiên trì là sẽ thấy tiến bộ thôi. Chúc các bác thành công trên con đường chinh phục tiếng Anh nhé!
Đặt lớp học thử miễn phí
Học tiếng Anh 1 kèm 1 với giáo viên nước ngoài
Sau khi tham gia học thử, bạn có cơ hội nhận được bộ quà tặng miễn phí:
✅ Báo cáo đánh giá trình độ tiếng Anh
✅ 24 buổi học phát âm
✅ 30 phim hoạt hình song ngữ
✅ Bộ thẻ học động từ
