Chào các bác, lại là tôi đây. Hôm nay rảnh rỗi nên tôi muốn chia sẻ chút kinh nghiệm thực tế của mình về cái vụ dịch câu tiếng Việt sang tiếng Anh sao cho nó “chuẩn cơm mẹ nấu” nhất có thể. Chuyện này thì chắc nhiều bác cũng vật vã rồi nhỉ, nhất là khi cần viết email cho đối tác hay làm mấy cái báo cáo quan trọng.
Hồi đó tôi dính một quả nhớ đời
Ngày xưa lúc mới đi làm, tiếng Anh của tôi cũng làng nhàng thôi, chủ yếu là đọc hiểu. Đến khi sếp giao cho quả email phải viết cho khách Tây, tôi cũng hơi hoang mang. Nghĩ đơn giản, tôi cứ lôi Google Dịch ra, gõ tiếng Việt vào rồi copy y chang cái kết quả tiếng Anh gửi đi. Ôi thôi, lúc đó tôi tự tin lắm, nghĩ công nghệ giờ hiện đại thế cơ mà.
Ai dè mấy hôm sau, khách nó phản hồi lại, ý là không hiểu mình muốn nói gì mấy. Sếp gọi vào mắng cho một trận, bảo là dịch như thế này thì thà đừng dịch còn hơn. Lúc đấy tôi mới ngớ người ra, hóa ra Google Dịch nó cũng chỉ là cái máy, dịch word-by-word nhiều khi tối nghĩa, ngữ pháp thì lủng củng, không có hồn vía gì cả. Nhớ lại vẫn thấy quê các bác ạ.
Quy trình “lên đời” của tôi nó thế này
Sau cú phốt đó, tôi quyết tâm phải cải thiện kỹ năng này. Mày mò mãi, rồi cũng rút ra được vài bước mà tôi thấy khá hiệu quả, chia sẻ lại với các bác đây:
- Bước 1: Hiểu thật rõ câu tiếng Việt gốc. Nhiều khi mình viết tiếng Việt còn tối nghĩa nữa là. Nên tôi phải đọc kỹ, xem ý chính mình muốn truyền tải là gì, đối tượng đọc là ai. Cái này quan trọng lắm, nó định hướng cho cả quá trình dịch sau này.
- Bước 2: Tái cấu trúc câu tiếng Việt cho đơn giản, mạch lạc hơn (nếu cần). Mấy câu tiếng Việt dài lê thê, nhiều vế phức tạp, tôi thường tách thành các câu đơn ngắn gọn hơn. Hoặc là diễn đạt lại bằng từ ngữ dễ hiểu hơn, tránh mấy từ hoa mỹ, sáo rỗng. Cứ mộc mạc mà phang tới thôi.
- Bước 3: Bắt đầu dịch từng phần, tập trung vào ý. Lúc này tôi mới bắt đầu nghĩ đến từ vựng tiếng Anh tương ứng. Tôi không cố dịch từng chữ một nữa, mà cố gắng tìm cấu trúc câu tiếng Anh nào diễn tả được cái ý đó một cách tự nhiên nhất.
- Bước 4: Sử dụng từ điển Anh-Việt, Việt-Anh uy tín và cả từ điển đồng nghĩa trái nghĩa. Google Dịch lúc này tôi chỉ dùng để tham khảo một vài cụm từ thôi, chứ không phụ thuộc hoàn toàn nữa. Mấy cuốn từ điển giấy hoặc app từ điển xịn nó cho mình nhiều ví dụ, nhiều ngữ cảnh sử dụng từ hơn hẳn. Đặc biệt là từ điển đồng nghĩa (thesaurus) giúp tôi chọn từ chính xác hơn, tránh lặp từ.
- Bước 5: Kiểm tra ngữ pháp và sự tự nhiên. Dịch xong một câu, tôi đọc lại xem ngữ pháp có ổn không, có bị “Việt hóa” quá không. Chỗ nào thấy lấn cấn là phải sửa ngay. Tôi hay tự hỏi: “Người bản xứ họ có nói như vậy không nhỉ?”.
- Bước 6: Đọc lại toàn bộ bản dịch. Sau khi dịch xong hết, tôi để đó khoảng một lúc, rồi quay lại đọc một lượt từ đầu đến cuối. Lúc này đầu óc nó “nguội” hơn, dễ phát hiện ra lỗi sai hoặc những chỗ chưa mượt mà. Nếu có bạn bè nào giỏi tiếng Anh, tôi cũng hay nhờ họ liếc qua xem giúp.
Một vài lưu ý nhỏ của tôi:
- Đừng ngại dùng câu đơn. Câu đơn rõ nghĩa còn hơn câu phức mà người đọc không hiểu.
- Chú ý đến thì (tense) của động từ, cái này sai một ly đi một dặm.
- Mấy cái giới từ (in, on, at,…) cũng khoai lắm, phải tra cứu cẩn thận.
- Văn hóa cũng ảnh hưởng đến cách diễn đạt, nên nhiều khi phải “thoát ý” chứ không chỉ bám sát câu chữ.
Đấy, quy trình của tôi nó cũng chỉ có vậy thôi. Nghe thì có vẻ nhiều bước, nhưng làm quen rồi thì cũng nhanh. Quan trọng là mình phải cẩn thận và chịu khó tra cứu. Từ ngày áp dụng cách này, mấy cái email hay tài liệu tôi dịch nó cũng đỡ “ngô nghê” hơn hẳn, sếp cũng ít khi nào phải phàn nàn nữa. Hi vọng chút chia sẻ này có ích cho các bác nào đang vật lộn với việc dịch thuật nhé. Cứ từ từ mà làm thôi, không có gì khó cả nếu mình chịu đầu tư thời gian và công sức!
Đặt lớp học thử miễn phí
Học tiếng Anh 1 kèm 1 với giáo viên nước ngoài
Sau khi tham gia học thử, bạn có cơ hội nhận được bộ quà tặng miễn phí:
✅ Báo cáo đánh giá trình độ tiếng Anh
✅ 24 buổi học phát âm
✅ 30 phim hoạt hình song ngữ
✅ Bộ thẻ học động từ
