Chào mọi người, lại là tôi đây. Hôm nay tôi muốn chia sẻ chút kinh nghiệm thực tế của mình về cái chuyện làm sao để dịch tiếng Anh sang tiếng Việt cho nó “chuẩn cơm mẹ nấu” nhất có thể. Chẳng phải lý thuyết suông gì đâu, toàn là những gì tôi tự mày mò, vấp ngã rồi rút ra được thôi.
Khởi đầu gian nan và những cú vấp
Hồi mới đầu á, tôi cũng như nhiều người, nghĩ đơn giản lắm. Cứ có văn bản tiếng Anh là tống hết vào Google Dịch hay mấy công cụ tương tự. Nghĩ bụng, ôi dào, thời đại công nghệ rồi, máy nó dịch cho nhanh, mình chỉ việc copy paste. Nhưng mà đời không như là mơ.
Kết quả nhận lại nhiều khi nó ngang phè phè, đọc chả hiểu gì sất. Từ ngữ thì cứng nhắc, câu cú thì lủng củng, nhiều lúc ý nghĩa nó trật lất đi đâu luôn. Nhất là mấy tài liệu chuyên ngành, hay mấy câu thành ngữ, tục ngữ, là y như rằng mấy cái máy dịch nó “bó tay chấm com”. Tôi nhớ có lần dịch một cái email quan trọng cho sếp, ỷ y vào công cụ, đến lúc sếp đọc xong mặt mày nhăn nhó, hỏi tôi “mày dịch cái kiểu gì đây?”. Lúc đó mới tá hỏa ra xem lại, ôi thôi, sai be bét.
Hành trình tìm kiếm “chân ái”
Sau vài lần muối mặt như thế, tôi quyết tâm phải tìm ra cách dịch cho nó ra hồn. Tôi bắt đầu mày mò thử nhiều phương pháp khác nhau.
- Đầu tiên, tôi không vội vàng dịch ngay. Tôi dành thời gian đọc kỹ toàn bộ văn bản gốc tiếng Anh. Phải hiểu được người ta muốn nói cái gì, ngữ cảnh ra sao, giọng văn thế nào. Cái này quan trọng cực kỳ, nó như kiểu mình phải hiểu ý đầu bếp trước khi muốn nấu lại món ăn của họ vậy.
- Tiếp theo, tôi chia nhỏ ra. Nếu gặp câu dài, cấu trúc phức tạp, tôi không cố dịch một lèo. Tôi tách nó thành những cụm nhỏ hơn, dễ xử lý hơn. Cái nào khó quá thì đánh dấu lại, xử lý sau.
- Sử dụng từ điển một cách thông minh. Thay vì chỉ dùng một từ điển Anh-Việt, tôi dùng kết hợp nhiều loại: Anh-Anh để hiểu sâu nghĩa gốc, từ điển đồng nghĩa trái nghĩa để tìm từ phong phú hơn, thậm chí là tra cả hình ảnh để hình dung rõ hơn về một số thuật ngữ. Đôi khi tôi còn phải mò vào mấy diễn đàn của người bản xứ xem họ dùng từ đó trong ngữ cảnh nào nữa cơ.
- Không bám sát từng chữ. Đây là cái bẫy mà nhiều người hay mắc phải, kể cả tôi ngày xưa. Dịch thuật không phải là thay thế từ này bằng từ kia. Quan trọng là phải truyền tải được ý nghĩa và tinh thần của bản gốc. Nhiều khi phải thoát ý, dùng cách diễn đạt hoàn toàn khác trong tiếng Việt miễn sao nó tự nhiên và đúng ý.
- Chú trọng văn phong tiếng Việt. Sau khi có bản dịch thô, tôi đọc đi đọc lại nhiều lần. Tự hỏi xem câu văn tiếng Việt của mình đã nuột chưa, có dễ hiểu không, có phù hợp với đối tượng người đọc không. Nhiều lúc tôi phải sửa tới sửa lui, thay từ này đổi từ kia cho đến khi cảm thấy ưng cái bụng.
- Thực hành, thực hành và thực hành. Chẳng có con đường tắt nào cả. Càng dịch nhiều, càng va vấp nhiều, kinh nghiệm càng dày lên. Tôi nhận dịch thêm tài liệu cho bạn bè, tự tìm các bài báo tiếng Anh về chủ đề mình thích để dịch thử. Dần dần, kỹ năng nó cũng khá lên.
Kết quả và những gì tôi nhận ra
Bây giờ thì việc dịch tiếng Anh sang tiếng Việt của tôi đã đỡ vất vả hơn nhiều, và chất lượng thì khỏi phải nói, cải thiện rõ rệt. Sếp cũng ít khi nào phải nhăn mặt nữa rồi, đôi khi còn khen nữa chứ. Tất nhiên, không phải lúc nào cũng hoàn hảo 100%, vì ngôn ngữ nó muôn hình vạn trạng lắm. Nhưng ít nhất, tôi tự tin là mình có thể truyền tải được đúng và đủ những gì mà văn bản gốc muốn nói.
Qua cả quá trình đó, tôi nhận ra một điều: chẳng có cái gọi là công cụ “dịch tiếng Anh sang tiếng Việt chuẩn nhất” một cách tuyệt đối đâu. Máy móc chỉ là hỗ trợ thôi. Cái chính vẫn là sự đầu tư về thời gian, công sức và cái tâm của người dịch. Phải thực sự hiểu, thực sự cảm nhận thì mới mong có được một bản dịch hay và chuẩn được.
Đó là chút chia sẻ từ kinh nghiệm xương máu của tôi. Hy vọng nó có ích cho ai đó đang loay hoay với việc dịch thuật giống như tôi ngày trước. Cứ kiên trì rồi sẽ thành công thôi!
Đặt lớp học thử miễn phí
Học tiếng Anh 1 kèm 1 với giáo viên nước ngoài
Sau khi tham gia học thử, bạn có cơ hội nhận được bộ quà tặng miễn phí:
✅ Báo cáo đánh giá trình độ tiếng Anh
✅ 24 buổi học phát âm
✅ 30 phim hoạt hình song ngữ
✅ Bộ thẻ học động từ
